Tilburg Industrie toch weer wel

Vooral de containertreinen naar Tilburg Industrie rijden onregelmatig: soms niet en - zoals ik heb ervaren - soms (een uur) te vroeg of (anderhalf uur) te laat. Een bezoek aan Tbi is daarom altijd een avontuur. Als spotter heb je een flinke dosis geluk of veel zitvlees nodig. Het kost enkele dagen, maar het laatste bezoek brengt weer een verrassing.

Dag 1: zaterdag 11 oktober 2008

“Meneer mag ik u eens iets vragen?” Het overkomt me drie keer op rij vandaag. Mensen vragen wat er aan de hand is, of er iets speciaals rijdt vandaag. Ik sta bij de eerste overweg buiten Tilburg, bij het buurtschap Hulten. Bij de volgende overweg staan er zes: treinspotters. Nee, iets speciaals rijdt er niet, maar wel veel, erg veel. Een geluk bij een ongeluk. Tussen Den Bosch en Nijmegen wordt gewerkt, bij Delft is het spoor voor werkzaamheden gestremd en bij Hengelo is de doorgang naar Bentheim dit weekend gesloten. En dan heeft vanochtend de Thalys in Gouda een koploper geramd of omgekeerd. De kenner weet dan dat alle verkeer tussen Antwerpen en Amsterdam de omweg over Den Bosch en Utrecht moet nemen en dat de enige route van Rotterdam naar Benthem of Emmerich via Dordrecht, Tilburg, Den Bosch, Utrecht (kop maken) en Arnhem loopt, een zigzagbeweging door half Nederland. De Betuweroute zou uitkomst moeten bieden, maar nog vele locs hebben geen EMTS en zijn dus niet toegelaten. Tel daarbij op de treinen die al regulier van Rotterdam naar Venlo lopen en je kunt uitrekenen dat de Brabantroute vandaag berepopulair is.

Mijn middagexcursie start in Oss, waar sinds kort met enige regelmaat weer graantreinen aangevoerd worden. Vandaag is het er rustig en op een uithoek van het spoor staat RRF3 geparkeerd (de oude NS-cijfers 679 schijnen inmiddels door de afbladderende laag zwarte verf heen). RRF is ingehuurd om de graantreinen bij station Oss op te halen en over de losput van Cehave heen te trekken.

Het hoofddoel van vandaag is Tilburg Industrie. Op zaterdag brengt RRF hier regelmatig een containertrein, op doordeweekse dagen rijdt ACTS zelf. Maar vandaag is het aanbod kennelijk te gering.

Massa’s containers bevolken de losplaats die inmiddels omgedoopt is tot Barge Terminal. Nog niet zolang geleden reden hier treinen van het sternet naar NedTrain aan de Zuiderkruisweg. NedTrain heeft in 2005 het terrein overgenomen van Versteijnen Rail Distri Centre dat zijn Moyse schuifwandwagens tussen de loodsen en de losplaats liet pendelen. En ofschoon de namen van beide bedrijven nog vrolijk naast elkaar op de halwand prijken, is het railvervoer beëindigd. Nog tot in 2007 werden op de losplaats ook blauwe afvalcontainers geladen en door Railion naar Moerdijk vervoerd. Maar ook dit is verleden tijd. Eén containershuttle per dag, dat is wat nog resteert. En vandaag dus niet.

Een zoektocht naar een plekje aan de Brabantroute waar nog probleemloos gefotografeerd kan worden, brengt me buiten de bebouwde kom van Tilburg, ter hoogte van Hulten. Tussen de normale treindienst door heeft de treindienstleiding een grote hoeveelheid “vreemd” spul ingelegd. Een Thalys uit Parijs en Beneluxcombinaties uit Brussel komen langs. Een ouderwetse stoet van ERS-containertreinen trekt voorbij, één met tractie voor en achter zodat er in Utrecht niet omgelopen hoeft te worden. De op dit traject reguliere Grembergtreinen van Railion passeren. De Blerickshuttle rijdt niet of niet op tijd. Ik film een lange trein met lege Res-wagens, waarschijnlijk van het aluminiumplakkenvervoer tussen Uniport in de Waalhaven en Singen, een tweetal ITL-treinen waarvan er een de Tulipan naar Praag moet zijn, een lege kolentrein en ga zo maar door. Misschien zet ik later de opnamen wel op deze site.

Dag 2: 13 oktober

Op maandag opnieuw naar Brabant. Het zou nu toch moeten lukken. Echter Railion is me niet gunstig gezind. Noch Oss, noch Tilburg Industrie vertoont enig teken van leven.

Bij station Oss is mooi te zien dat hier ooit een enorm emplacement gelegen heeft, Unox en Organon grenzen nog aan het spoorgebied. Maar het emplacement bestaat naast de twee stationssporen uit twee omloopsporen en een kort kopspoortje. De rest van het terrein wordt in beslag genomen door een fris geplaveide parkeerplaats. Het station zelf oogt gedrongen, spoor 1 bevindt zich in een corridor tussen twee perrons; het eerste perron is deels overkapt, het tweede heeft enkele abri’s. In het stationsgebouwtje bevinden zich wat winkels. Een wel erg simpele ambiance voor deze toch middelgrote industriestad. (Ik hoop in een volgend thema aandacht te besteden aan het goederenvervoer in Oss)

Omdat ik in dit thema “Tilburg breed” wil bespreken, besluit ik op zoek te gaan naar de restanten van de in 1988 afgebroken lijn Tilburg – Turnhout. Twintig jaar afbraak hebben echter hun werk zorgvuldig gedaan. Op het tracé van de lijn ligt een fietspad. In de Belgische grensplaats Weelde-Merxplas tref ik nog een afzichtelijk verbouwd stationsgebouw aan: alle kozijnen die oorspronkelijk aan de bovenzijde van rondingen voorzien waren, zijn vervangen door lagere rechthoekige; de resterende ruimte is opgevuld met bakstenen van een andere kleur. In het dubbelstation Weelde/Baarle-Nassau Grens is geen gebouw meer aanwezig. Wel ligt het enorme verhoogd eilandperron er nog met de fundamenten van de voormalige bebouwing. Het uitgestrekte braakland geeft wel een indicatie van de grootte van wat eertijds het emplacement vormde. Aan een zijde nam het perron loopt een fietspad over de baan. In het dorp Baarle-Nassau is gepoogd een authentieke spoorsituatie te bewaren. Het emplacement is open gebleven (alweer als parkeerplaats), het stationsgebouw gerestaureerd, er zit een restaurant annex bowlingbaan in. Aan de voorzijde oogt het aardig, aan de spoorzijde zijn allerlei lelijke stukken aangebouwd. Het mooiste deel is nog de zijkant aan de zuidzijde, maar daar kun je weer nauwelijks van genieten omdat er op korte afstand een nieuw huis naast gezet is. Een wachterswoning en een andere spoorwoning zijn prachtig gerenoveerd en karakteristiek wit geschilderd. Het geheel – als je tenminste de geparkeerde auto’s wegdenkt - straalt nog redelijk de sfeer uit van het spoorse verleden. De stations van Riel en Alphen zijn al jaren geleden verdwenen.

Omdat ik nog geen trein gezien heb, grijp ik de kans aan om op dezelfde plek als twee dagen eerder nog wat actiefoto’s te maken. En niet zonder resultaat. Opnieuw is het druk en er rijden meer treinen dan in de dienstregeling gepland.

Een bijna lege ERS mogelijk uit Warschau, Veolia met de Blerickshuttle, De transittrein Zeebrugge – Duisburg van B-Cargo, Ik zie ook twee nieuwe nog felgekleurde en glimmende IRM’s voorbij komen, een containertrein van Railion, een korte trein van Kijfhoek naar DSM, met drie wagens staal voor Lommaert in Born en tenslotte een 29 wagens tellende unit cargo naar Gremberg van Railion. Het maakt de dag in elk geval goed.

Dag 3 14 oktober

Over dag drie kunnen we kort zijn: weer niets, noch in Oss, noch in Tilburg Industrie. Op de terminal wordt wel ijverig gewerkt. De eerder opgestapelde containers worden afgevoerd. Er staat een korte trein op het middenspoor, leeg. De terminal wordt in de regel aangedaan om half elf. Morgen komt er zeker een trein op dat tijdstip, weet men me te melden, maar het kan ook eerder zijn. De dienstregeling ligt hier niet zo vast.

Dag 4 15 oktober

De trein is inderdaad te vroeg, maar hij is er wel. Portfeeders 7102 voert de rij containers aan. Het voormalige afvalspoor (36) is in de loop van het jaar bestraat, de containertrein staat op het aanvoerspoor 909 (zie sporenplan) en wordt steeds als er een plukje wagens gelost en weer geladen is, een stukje verder getrokken. Zo hoeft de trein niet in delen weggerangeerd te worden en is eenmaal omlopen van de loc aan het eind van het proces voldoende. In feite wordt er nog maar één spoor en een omloopspoor gebruikt van de hele infrastructuur. Rationalisering voert de boventoon, hetgeen ook blijkt uit het feit dat de fotogenieke blokpost aan de overkant van het hoofdspoor inmiddels met de grond gelijk gemaakt is. Buurtbewoners maken zich zorgen over het ontbreken van de afrastering ter hoogte van het voormalige gebouwtje. Je kunt er inderdaad zo het spoor op wandelen. Helaas zal later blijken dat mijn filmopname mislukt is. Ik moet toch weer een keer terug.

Dag 5 22 december

Rekening houdend met de mogelijkheid dat Portfeeders wel eens een uur te vroeg kan arriveren, ben ik vóór negenen bij Tilburg Industrie Aansluiting. NS Reizigers brengt in de nieuwe dienstregeling een variëteit aan materieel op de baan tussen Tilburg en Den Bosch. Ik zie getrokken ICR, een treinstam DD-AR, IRM-dubbeldekkers en combinaties van plan V (uit ’64) tot acht bakken aan me voorbijtrekken. Handig (voor een spotter althans) bij Tbi is, dat de trein zich als het ware aankondigt door eerst richting Den Bosch voorbij te glijden; ongeveer een uur later rijdt hij dan vanaf de andere kant het emplacement op. Maar er kondigt zich vandaag niets aan.

Opmerkelijk is dat het afvalvervoer kennelijk weer hersteld is. Op het middenspoor worden vijf wagens beladen met blauwe ACTS-containers. Ook blijkt er weer een dienstregeling te bestaan (bron: www.rolandrail.net). Terwijl mijn geduld wel erg op de proef gesteld wordt, kan ik de tijd in elk geval goed doden met het fotograferen van de afvaltrein. Net als ik om 10.30 uur op het punt sta teleurgesteld Tilburg te verlaten rolt Portfeeders 7109 met de lang verwachte containertrein voorbij richting Den Bosch. Bijna een uur later arriveert hij op het emplacement, ongeveer de helft is maar beladen (doet de kredietcrisis zich gelden?). De lege wagens worden uitgerangeerd en op spoor 32b geplaatst. De loc rijdt voor het restant van de wagens waarna het laadproces van start gaat. Hoe de afvalwagens in de vroege avond worden opgehaald blijft nog een vraag. Het wachten is beloond, nu wel.