Botlek lééft

Botlek staat al tijden op de rol voor deze site, in 2008 verscheen al het thema Botlek-West maar in de noordelijke havengebieden moet ik dan nog steeds enkele treinen “vangen” :ik heb nog foto’s nodig van de bediening van Rubis, van Odfjell aan de Oude Maasweg en van de Gerbrandyweg. Overdag reed er in 2008 al enige tijd niets, het rangeerwerk is naar de avonduren verschoven. Dus moet ik er een avondexcursie van maken. Eind augustus 2010 beproef ik mijn geluk. Het zal echter tot het voorjaar van 2011 duren voor ik alles compleet heb.

Dag 1: woensdag 25 augustus 2010

Naar analogie van mijn vorige bezoeken verwacht ik rond 18:00 een bediening van de Gerbrandyweg, maar niets is flexibeler dan de rangeerdiensten van DBS. En – ook niet onbekend in de Botlek – de dag sluit af met regen. Aan de Gerbrandyweg staan wel op ongebruikeleijke plaatsen wagens: vier (van Cytec) op het omloopspoor en een lange rij van Vopak op een weinig gebruikt opstelspoor buiten de poort. Dat biedt perspectief voor de afvoertrein, maar wanneer komt die?

Op het basisemplacement is het ongekend druk, oude tijden herleven zelfs, er staat een lange graantrein, maar die kan niet bestemd zijn voor de Botlek omdat Maassilo na maanden sloopwerkzaamheden nu met de grond gelijk gemaakt is. Er staat een lange afvoertrein, met o.a. de zeven Wascosa ketelwagens voor Roodeschool, met een 6400 klaar voor vertrek (regulier 20:09) en als ik het goed zie nog een lege autotrein. Een 6400 staat met

knipperende lampen op een van de voorste sporen: deze zal de bedieningen moeten gaan doen, neem ik aan.

De Botlek maakt b(l)oeiende tijden door. Het Rubisbedrijf, waar een stuk of zeven ketelwagens staan opgesteld is vorig jaar gestart. Achter het reserve-emplacement (“Esso Buiten”) zijn bouwactiviteiten van Airproducs HyCo 4 Plant .zichtbaar. Er is een uitgang gecreëerd naar de Moezelweg. Hiervoor is de omheining van het meest westelijke deel van Esso Buiten verwijderd. Er blijkt aan het eind een kopspoor te liggen, waarin nu een overweg gelegd is. Zou Airproducs een spooraansluiting krijgen?

Het hulpemplacement is opvallend leeg, wat niets anders kan betekenen dan dat er weinig boventallig materieel is; betekent dat dat de crisis in het spoorvervoer wel voorbij is? Er staan wel twee oude bekenden die aan het eind van hun carrière zijn: twee hippels, de zwarte RRF4 en de gele Strukton 640.

Maar mijn trein blijft schitteren door afwezigheid, het is ondertussen 19.00 uur geworden. Even een blik werpen aan de overzijde van de A15.

Botlek West

Aan het eind van de Theemsweg staat RRF 23 bij Bertschi in de startblokken met een lange tankcontainertrein, waarvan de eerste vijf wagens leeg zijn. Het is dan 19:50, de wolken worden dikker, het licht neemt op deze eindezomerdag al snel af, de eerste druppels komen naar beneden. Maar dat deert niet, ik heb mijn zinnen op de Botlek Noord gezet. Terug dus weer.

Botlek Noord.

Het uur dat ik even weg was heeft de 6429 gebruikt om maar liefst 27 ketelwagens aan de Gerbrandyweg te vergaren. Langzaam trekt de trein vol gevaarlijke chemische stoffen langs de Botlekweg in de richting van het basisemplacement. In verband met de vallende schemering moet ik nu kiezen: Oude Maasweg of de Welplaatweg. Het wordt de eerste, en niet zonder resultaat.

Bij het RCC naast Odfjell staat al de hele dag een in tweeën gesplitste styreentrein,bestaande uit zo’n 8 witte Poolse en de verder groene Tsjechische ketelwagens. Rurtalbahn V262 n (class66 – DE 6304)) staat direct achter de poort terwijl V152 (G1206) voor een helft van de trein staat. Deze helft wordt uitgehaald, waarbij wat moeizaam, maar zeer efficiënt de class 66 meegeduwd wordt, waarna de andere helft aangekoppeld wordt. Voordat alle controles en remproeven hebben plaatsgehad is het half negen, donker en valt de regen gestaag. De filmopname heeft wel iets: ze geeft vooral de schittering van de straatlantaarns op de natte rails en ketelwagens. De V262 doet nu het werk, met de V152 in opzending.

Is het er overdag uitgestorven, de Botlek komt, als ware het een uitgaanscentrum, pas in de avond tot leven.

Dag 2 Woensdag 13 oktober 2010 Botlek

Hoe vaak ben ik niet in de Oude Maasweg geweest, helaas steeds op een tijdstip dat er zich geen enkele trein vertoonde, of zoals de laatste keer, dat die trein zich wel vertoonde maar in het donker en in de stromende regen. Nog steeds heb ik geen fatsoenlijke plaat. Vandaag moet het toch echt lukken.

Omdat de uc uit Kijfhoek om 7 uur op het emplacement Botlek dient aan te komen, zit ik al voor half zes op de A15, samen gezellig met een enorm aantal vrachtauto’s. En hoewel er momenteel zo’n 320 treinen per week de Betuweroute afrijden, blijft de lijn parallel aan de A15 schrikbarend leeg. Rond de Waalhaven komt het verkeer tot stilstand. Voor 8 uur moet de Oude Maasweg bediend worden, ik heb nog enig respijt. Kwart over zeven sta ik op mijn post. Het wordt half negen voor het rangeerdeel de Moezelweg oversteekt. Spotten is vooral wachten. Voordeel van de vertraging is wel dat er voldoende licht is voor een foto. Echt ideaal fotoweer zal het vandaag overigens niet worden, zwaar bewolkt, somber, herfstig, maar droog, langzaam ben ik geneigd dit als Botlekweer te bestempelen.

De wagens buigen de Oude Maasweg in: een wagen voor LBC, 7 Wascosa-“eurotankcar” wagens met aardgascondensaat uit Roodeschool en nog een glanzend zilveren wagentje, dat alles geduwd door DBSRN 6422.

Aan het begin van de Oude Maasweg ligt een omloopspoor uitmondend in twee spoorpoorten van Odfjell, een doorgaande lijn naar LBC en een aansluiting voor het tweesporige RCC, dat onlangs door Odfjell is overgenomen en hernoemd in Rail Cargo Center; in de toekomst zullen hier alle treinen voor dit bedrijf geladen/gelost worden.

De LBC-wagen wordt apart gezet op de stamlijn, de rest gaat bij Odfjell door de meest zuidelijk gelegen “poort 14” naar binnen en blijft achter op een van de opstelsporen. Het raccordement van Odfjell bestaat uit vier opstelsporen en twee aftakkingen die naar de laadsporen op het bedrijf lopen. De meest noordelijke schijnen nauwelijks in gebruik, maar juist hieruit trekt Loc2 op dit moment een naar schatting tiental witte ketelwagens. Ze worden even later gecombineerd met soortgelijke wagens op het voorste opstelspoor. Het gaat hier om wagens van Poolse origine die beladen worden met styreen. Ze zullen wel de bloktrein vormen die evenals bij mijn vorige bezoek in de avond door Rurtalbahn opgehaald wordt.

Ondertussen vervolgt de 6422 zijn weg naar LBC met ééen wagentje. Vóór LBC ligt ook een omloopspoor waar bordjes exact aangeven waar DBS geacht wordt de wagens achter te laten. De eigen loc zal de wagen waarschijnlijk pas in de middag ophalen. Om 8:50 hobbelt de loc terug naar het emplacement. Later vandaag zullen we hem terugzien in de Waalhaven.

Blij met het resultaat dat ik eindelijk die trein in de oude Maasweg op de plaat heb, haast ik mij naar die andere bediening die zeker is, Europoort, daarbij vergetend dat waarschijnlijk ook de Welplaatweg nog bediend gaat worden. Als ik ruim een uur later weer de Botlek aandoe, kom ik langs de Welplaatweg een ploeg met de 6436 tegen, met één VTG-wagen op weg naar het emplacement.

Dus blijft er nog steeds de wens om een keer de bediening van de Gerbrandyweg te fotograferen

Dag 3: donderdag 30 december 2010

 Op een of andere wijze is de een-na-laatste dag van het jaar een goede spotdag, er rijden veel treinen, en is weinig wegverkeer. Ik geloof dat ik dit keer de tiende editie mag vieren. En dan zitten ook de weersomstandigheden mee, in het oosten is het bij mijn vertrek uitermate mistig, maar in de Botlek verdrijft de opgaande zon al snel de nevel. In de noordelijke provincies valt er ijzel, in de Rotterdamse haven heersen schier lenteachtige temperaturen. De dag wordt omlijst door de al maar mooier wordende nummers van de Top2000 op de radio.

De ochtend is bestemd voor de Botlek. Als ik rond 8.45 uur arriveer duwt  DBSRN 6433 net twee besneeuwde ketelwagens naar LBC. De condensaatwagens zijn dan al bij Odfjell afgeleverd, Loc 2 begeeft zich ver buiten de poort om ze op de juiste sporen te krijgen.

Om 9.15 slaat de 6433 zijn vleugels uit, in de richting van Vopak aan de Welplaatweg, met zo’n 20 ketelwagens  ethanol (code1170). We passeren de plaatsen waar een aansluiting lag van Esso, van TIC en van Carbon Black. Bij Rubis, waar enorme tanks zijn verrezen op het terrein waar voorheen Morton spoorvervoer kende, is het spoor opgewaardeerd. Er staan 8 wagens nylonzout, waarvan er vier door een UCA door de laadstraat getrokken zijn. Rubis heeft een grote omwenteling teweeg gebracht. Op Vopak na, was de rol van de Welplaatweg voor het spoorvervoer een paar jaar geleden uitgespeeld. Nu worden er dagelijks 16 ketelwagens behandeld en er is al een tweede laadspoor aangelegd om aan de grote vervoersvraag te voldoen. De hele Botlek is trouwens aan een come-back bezig. Was er enkele jaren geleden alleen nog maar een avondbediening, nu wordt er overdag ook weer gereden.

Ook de Botlekweg blaast zijn deuntje mee: Akzo wordt alleen nog maar (en dus zeer sporadisch) bediend als de chloorfabriek in onderhoud is. Bij Vopak Chemiehaven staat een grijze ketelwagen met oranje band bij het vulpunt. De silo’s van Maassilo zijn na bijna een jaar sloopwerkzaamheden eindelijk van de aardbodem weggevaagd, het spoor ligt er nog, als een relict van een groots verleden, maar er is een Steinweg-achtig hekwerk overheen gezet. Erachter verschijnt de Botlek Tank Terminal. Ook hier zijn ondertussen immense tanks verschenen, met een totale inhoud van 200.000 m³. Daar moet toch wel een spoorvraag in zitten.

De aansluiting van EBS Botlekterminal is overwoekerd, evenals die van DSM. Bij EBS Laurenshaven is het echter bal. Zo’n 15 zilveren bulkwagens blikkeren in het lage zonlicht. Een deel staat in de uiterst smalle spoorpoort, het grootste deel voor de poort. De andere helft van deze aluminiumoxidetrein staat al op een van de vertreksporen van het basisemplacement. In de middag zullen deze wagens eraan worden toegevoerd, waarna DBS de lange tocht naar SlowakijeTsjechië zal starten.

Bij Cabot wachten vier lege wagens op verdere actie. De Gerbrandyweg heb ik al eerder beschreven.

De 20 wagens worden op de overgavesporen van Vopak geplaatst. Wat zal onze 6433 verder op de agenda hebben? Gaat hij bij Rubis aan, neemt hij de glanzende slang met aluminiumoxide mee terug? Nee, solitair hobbelt hij naar het basisemplacement waar hij in de slaapstand wordt achtergelaten naast de 6429 die zich al langer in diepe rust bevindt. I did it my way, galmt Frank Sinatra door mijn auto. Er staan al drie treinen gereed op de westelijke (opstel)sporen: de helft van de alu-trein, een trein met zo’n 20 tankwagens zonder code, 6 schuifwandwagens (mogelijk van Steinweg) en nog enkele ketelwagens, daar weer voor een rijtje graanwagens, die hebben in de Botlek geen bestemming. Op de oostelijk sporen staan wat plukjes rollend materieel. Rail Feeding heeft het rustig: Loc 2, 3, 4 (Hippels) en 108 hebben een vrije dag, ware het niet dat aan het eind van de middag loc 2 tot leven gewekt wordt; die zal wel naar de Theemsweg gedirigeerd worden.

Terwijl er vorige week nog tientallen centimeters sneeuw lagen, wijkt de laatste dagen de winter, nog wat verdwaalde plakjes sneeuw zijn de laatste vertegenwoordigers.

Er is weinig overtollig materieel, wat de Duitsers zo treffend “Abstellwagen” noemen: op het hulpemplacement aan de overzijde van de Moezelweg staan misschien 20 wagens en – opmerkelijk – enkele grijze, niet nader te identificeren class 66-locs.

In een hoekje van de Moezelweg, tegenover het emplacement, wacht ik op wat er komt. De Moezelweg is zo’n typische industrieterreinweg, een brede asfaltstrook, met aan beide zijden een nog bredere groenstrook, weinig verkeer, bijna uitsluitend vrachtverkeer dat zonder uitzonderling tijdnood heeft gezien de snelheid en het ongeduld wanneer er ergens even een obstakel is, zoals de auto van een treinspotter.

In de verte passeert ACTS met de Blerick-shuttle 50072 die daar rond 1300 uur zal aankomen.

Als het wachten toch wat lang duurt, neem ik de benen naar de Europoort.

Dag 4: woensdag 23 maart 2011

 Twee dagen lente en de Botlek baadt in het zonlicht.

Twee containerdraagwagens en een Franse autotransporter Laes staan bij de losweg aan de Oude Maasweg, vermoedelijk te wachten op reparatie. Links de tientallen tanks van Odflell waar de Niteq-tactieleveranciers twee rijen ketelwagens onder het Railchemiecenter – nog steeds getooid met de naam Railion - door geduwd worden. Zeven Wascosa ketelwagens die morgenmiddag weer in Roodeschool met aardgascondensaat gevuld worden staan op een vertrekspoor. Rechts de silo’s van Hoyer, dat geen spoorvervoer kent. Een brede weg en een nog bredere groenstrook scheiden beide bedrijven.

Rond 13.00 brengt DBS een zestal schuifwandwagens van Cobelfret aan de Merseyweg naar het emplacement. Even daarvoor worden door de rode DBS 6442 vier ketelwagens hexamethyldiamine (2280) van Rubis in de Welplaatweg hier afgeleverd. Ze kunnen nog net mee met de middagafvoer-uc naar Kijfhoek. Daarna valt een doodse stilte in op de Botlek. Pas in de loop van de middag zullen de verschillende takken weer bediend worden.

Dag 5: woensdag 20 april 2011

 Bij aankomst in de Botlek, haal ik nog net de bediening van EBS Laurenshaven. De zilveren bulkwagens schitteren in de opvallend warme voorjaarszon, het wordt vandaag maar liefst 23 gr. Ik kan helaas niet meer doen dat het vertrek van de losse loc terug naar het basisemplacement vastleggen. Het is 9:25 uur.

Op het emplacement staan twee RRF’s, RRF3 en RF108, stil, evenals DBS 6429. Pas weer anderhalf uur later rukt 6436 uit naar Vopak aan de Welplaatweg, waar hij om 11 uur vertrekt met 12 ketelwagens (Zacns) aan de haak.

De driekoppige ploeg heeft een rustige dag, om 11.25 zijn ze alweer terug. De loc wordt geparkeerd en de heren sjokken naar de koffie.

Rubis is kennelijk al vroeger bereikt, er zijn daar inmiddels twee wagens door het tractievoertuig onder het laadpunt doorgetrokken. O, zo rustig is het nu ook weer niet. Na een kwartiertje wordt de loc alweer gestart. Samen trekken de 6436 en 6429 naar de Oude Maasstraat naar Odfjell. Hier staan in slagorde vijf rijen ketelwagens opgesteld. De voorste twee (bij het RCC) 20 ketelwagens (VTG & GATX) met methanol worden aangehaakt. De achterste twee, met prachtige nieuwe (of nieuw gespoten) ketels wagens blijven achter. Om 12.25 is de klus alweer geklaard.

Genoeg Botlek, waarschijnlijk, ik wil eens een uurtje ervaren hoe druk het nog is op de Brabantroute. Station Zwijndrecht is daarvoor een geschikte plaats. De ertstreinen rijden hier niet meer, en de meeste kolentreinen ook niet. Wat dan wel? Buurtgoederentreintjes van DBS, een staaltrein naar Engeland, een autotrein en ERS-containershuttles.

Maar dat is voor dit thema niet van belang. Ik heb nu wel voldoende beeldmateriaal om eindelijk het thema Botlek eens online te zetten. Dat wordt een hele klus, de Botlek is niet voor niets het grootste goederenstation van het land. Het leeft, maar je moet er wel de tijd voor nemen.