Het einde van de wereld.

“Dit is het einde van de wereld!” roept een toevallige passant naar me. Hij heeft geen ongelijk. Treinspotters komen niet massaal helemaal naar dit winderige oord in het verre noordoosten. Het land is vlak, uitermate vlak, het staat vol aardappels en in de Eemshaven, de haven die al sinds de aanleg, zoals een voetballer die zijn leven lang talentvol genoemd wordt, vooral hoge verwachtingen kent, maar die almaar niet inlost, draaien vooral de vele windmolens goed.

Bezoek Roodeschool 19 augustus 2010

Het verhaal van Roodeschool is snel verteld. Bijna aan het eind van het lintvormige dorp ligt een station, jawel, door Arriva bediend. Het is vakantie, misschien is dat de reden, maar van de zojuist aangekomen reizigerstrein gaat niet één deur open; zelfs de machinist komt er niet uit. Hij komt leeg aan en zal bij vertrek straks naast de machinist nog twee mensen vervoeren.

Direct achter het station en dus midden tussen de huizen – elders zou dit felle protesten opleveren – ligt een eenvoudig pompstation waar aardgascondensaat in treinwagens gepompt wordt. Het condensaat is een bruikbaar afvalproduct van de aardgaswinning; Slochteren ligt niet zo heel ver hier vandaan.

Elke werkdag worden hier door DBSRN zeven ketelwagens condensaat opgehaald en zeven nieuwe wagens geplaatst. Ook vandaag is het business als usual. In de zomer wordt overigens niet alle dagen gereden omdat de aardgasproductie geringer is. Deze week zal waarschijnlijk niet op vrijdag gereden worden.

DBS-loc stuift exact op tijd om 15:17 de splitsing (Rda - Roodeschool Aansluiting) tussen de lijn naar de Eemshaven (Eem) en die naar Roodeschool (Rd) voorbij. Hoe makkelijk het verwisselen van 7 wagens ook lijkt, de operatie is nog complex ook. Voor een uitleg is het nodig te weten dat er vijf sporen liggen: spoor 171 (waarom zo’n ingewikkeld nummer?) is het perronspoor waar de reizigerstreinen keren. Spoor 2 takt voor het station af en eindigt in een stootjuk. Spoor 3 is een omloopspoor. Vanaf spoor 2 takken twee sporen (4 en 5) af naar de laadpunten. Het voorste (5) is vandaag niet in gebruik. Het rangeren gaat als volgt. Trein komt aan op 3; loc loopt via 2 om, zet terug naar 4 waar hij de geladen trein aanhaakt. Deze wordt naar 2 verplaatst. Loc loopt naar 3 waarna de hele trein het station uitgehaald wordt over de hoofdlijn om vervolgens naar 4 te worden gedrukt; het is dan toch al 15:45. Loc loopt terug naar 2, pikt de gevulde trein op en rijdt naar het begin van de met een stop-/ontspoorblok (weer) afgesloten rangeersporen en wacht tot het ondertussen op 171 gearriveerde Arriva-stel om 16.11 uur vertrokken is. Enkele minuten daarna trekt de 6416 de zeven lege wagens het station uit om ze tenslotte op spoor 171 te plaatsen. De beveiliging is een lastpost. Wie toch nog denkt dat het verwisselen van 7 wagens een peulenschil is, kan in het kader hieronder lezen dat de machinist maar liefst 41 handelingen moet verrichten!

Van daaraf kan dan om 16.18 uur de tocht naar Onnen aanvaard worden; in de nacht zullen de wagens samen met die van de Eemshaven, Delfzijl en Veendam, door een machinist van standplaats Onnen naar Zwolle gereden worden; rond 8 uur in de ochtend worden ze bij Odfjell aan de Oude Maasweg in de Botlek afgeleverd..

13 oprijden spoor 3, wagens aanhaken

Bezoek Eemshaven. 19 augustus 2010

Uitgestrekt, ruimtelijk, enorme vergezichten, dat zijn woorden die in me opkomen wanneer ik de Eemshaven binnen rijd. Een prachtig contrast vormt een traditionele molen in een rij van moderne windmolens, de traditionele, toch getooid met de naam Goliath, lijkt een miniatuurmodel. Evenals in Delfzijl domineert Wagenborg het gebied met enorme hallen en vele spooraansluitingen. Evenals in Delfzijl genereert Wagenborg nauwelijks spoorvervoer…..

Windmolens bepalen het gezicht en op een winderige dag als vandaag wordt er heel wat energie opgewekt. Op verschillende plaatsen liggen de enorme onderdelen, zoals wieken, van nieuw te bouwen windmolens opgeslagen, ooit zijn ze hier per trein aangevoerd. Maar verder is er nog oneindig veel ruimte over voor nieuwe bedrijven. De stamlijn is een kilometerslange streep door een lege vlakte.

Drie houtwagens zijn deze ochtend door DBS met een uc-trein (what’s in a word) uit Onnen afgeleverd. Er is een relatief nieuwe aansluiting van de Socar Terminal (de “container- en voertuigenterminal”) maar de hoeveelheid zand in de groefsporen van een overweg doen vermoeden dat hier al geruime tijd geen trein geweest is. Toch rijdt DBS (in principe) driemaal per week, op dinsdag, donderdag en vrijdag, naar de Eemshaven, aankomst rond 11.00 uur. Donderdag moet er in elk geval gereden worden om de lege wagens op te halen. Ik zal er zijn.

Ook nu zijn er weer grootste plannen voor een nieuwe sporenlay-out. Er zouden bedrijven bij komen. Een plan om een reizigerstation te openen direct aan de haven waar de ferry naar het Duitse Waddeneiland Borkum, een door velen bezocht vakantieparadijs, afmeert, lijkt nog de meeste kans van slagen te hebben. Het station van Roodeschool zal dan enkele honderden meters verplaatst worden naar de lijn naar de Eemshaven. Daarmee zal Roodeschool ophouden het einde van de wereld te zijn.

Bezoek Eemshaven 21 augustus 2010

Een eenzame dieselloc rolt door de grote vlakte Roodeschool voorbij. “Wij zien in de ochtend al wie er in de middag op bezoek komt”, wordt in Groningen grinnikend gezegd. Goliath voorbij en het zo te zien aan de roestlaag niet meer gebruikte omloopspoor aan het begin van de Eemshaven, waar ergens nog een zijtak ligt weg te roesten in wat ooit Eemshaven-Zuid had moeten worden. Er is zelfs nog een hoogteverschil, de lok daalt op een rechte baan af tot het vergrendelde wissel bij de aftakking naar de hallen van Wagenborg, voorheen de bananenterminal. De gelden die hierin gestoken zijn doen nog het meest aan een bananenrepubliek denken. Geen militaire trein, geen containers, geen aardappelen meer, geen papie, en ook de sugarterminal, honder meter verderop, wacht met smart op de herfst waarin er mogelijk weer wat suiker aangevoerd wordt. Helemaal aan het eind van het omheinde dubbelspoor langs de Eemshornstaan voor de loodsen van Veem & Factor (maar nu getooid met logo’s van Wagenborg, zijn ze dus overgenomen?) drie zielige maar met hun vuurrode kleur wel fotogenieke rongenwagens; het hout is gelost. Tegen de helderblauwe lucht vertrekt de trein spoorslags. Nog even is er oponthoud bij de vergrendeling van het wissel en dan verdwijnt het konvooi in de verte. De felle kleur van de wagens is nog lange tijd aan de einder zichtbaar. En de windmolens, zij malen voort. Voor de drie wagentjes (heen op dinsdag, terug op donderdag) is DBSchenker tweemaal op een meer gereden tussen Onnen en de Eemshaven. Het goede nieuws is dat er nog steeds goederen vervoerd worden aan het einde van de wereld, maar de Eemshaven een successtory? Nee, dat toch weer niet.

Bezoek Groningen Losplaats 18 augustus 2010

Jawel, er ligt nog spoor, straatspoor naar de kade aan het Eemskanaal op het terrein van de steenhandel Ritsema. Zelfs een soort Engels wissel heeft de tand des tijds doorstaan. Deels zijn de rails verborgen onder metershoge hopen grind, steenslag en zand. Ook de spoorpoort is er nog, maar de overweg in de Sontweg is verwijderd en langs de Bornholmweg heeft het spoor plaats gemaakt voor een fris en breed fietspad. Van Gend en Loos is getransformeerd tot een onafzienbaar grote parkeerplaats.

Een onderdoorgang voor het fietspad onder een autoweg ligt op het oude spoortraject, maar of het een spoortunnel is? Tussen de overweg en het kanaal naar de Hunzecentrale liggen nog wat bossages die de loop van het spoor verraden. En er staat, hoe bizar ook, een rookstoel; dat is me al eerder overkomen, in Almelo Dollegoor.

Daar waar het spoor ooit het kanaal kruiste ligt een opgeknapte draaibrug. Het landhoofd is geheel vernieuwd en is voorbereid op een smalle weg en een fietspad, maar een aansluiting ontbreekt aan beide zijden nog. De “brug” die open staat is aan weerszijden afgesloten met een slagboom, die zelfs met werkende knipperlichten beveiligd is. Heel bijzonder, een “levende” brug, volledig geïsoleerd in een verlaten hoekje van het oude havengebied. Alles maakt hier plaats voor de grootstedelijke ambitie van Groningen.

Groningen Losplaats kan ik niet bereiken, daar moet nog spoor liggen en misschien de aansluiting van De Vulcaan. Op Google zie ik later dat de losplaats er nog moet liggen, maar de aansluitingen zijn afgekapt, de bedrijven met de grond gelijk gemaakt.

Aan de Rouaanlaan ligt de laadplaats van Vagron, geheel verlaten. Er staan nog wat vergeten blauwe ACTS-containers, maar het gras groeit hoog op tussen de betonplaten, het spoor is verroest. Tien jaar lang heeft het afvalvervoer hier gebloeid, maar het is ter ziele, zoals alle goederenvervoer in Groningen.

En als doekje voor het bloeden raast op dat moment de lege condensaattrein voorbij op weg naar Roodeschool, het nietige dorp aan het eind van de wereld, dat tenminste nog wel (bijna) dagelijks bediend wordt.