Pernis in stijgende lijn
De trein is te vroeg (9:15), ik ben ruim op tijd, maar kan helaas geen parkeerplaats vinden. De loc van de Pernis-aanvoertrein is al lang en breed uit het zicht verdwenen als ik in staat ben om een eerste foto te schieten. Het wordt een gure dag, de zon vertoont zich niet. Emplacement Pernis ligt ingeklemd tussen het Shell-terrein en een tweetal drukke wegen waar niet gestopt kan worden. Met treinspotters is weer eens geen rekening gehouden!
Het emplacement telt naast twee doorgaande lijnen acht sporen. Op het vierde staan containerdraagwagens opgesteld, op het vijfde staat de aanvoertrein en het zesde zal in de loop van de dag de afvoertrein worden samengesteld.
Aankomst
De aanvoertrein bestaat vandaag uit 13 ketelwagens van divers allooi en vier schuifwandwagens. De bedrijven hebben hier kennelijk weinig haast, pas rond half elf komt er een ploeg uit de Botlek om de wagens te distribueren en tegen de avond staat nog steeds een deel te wachten. Het wordt een cliché in dit soort verslagen, maar er breekt weer een lange wachttijd aan, die ik gebruik om het gebied te verkennen. Verkeerstechnisch is Pernis een ramp: gememoreerd is al dat het emplacement slecht bereikbaar is, welnu de verschillende spoortakken kunnen alleen via een omslachtige slingerbeweging bereikt worden. De Vondelingenweg loopt direct langs het spoor en de meeste raccordementen kunnen alleen bereikt worden via een half klaverblad en een viaduct over diezelfde weg en het spoor. Om een drukke overweg op te heffen is de Vondelingenweg zelf enkele jaren geleden met een viaduct over de westelijke uitgang van het emplacement heen gelegd. Gevolg: een belangrijk deel van de rangeerbewegingen vindt in het bijna-donker en tussen een veelheid aan pilaren plaats, opnieuw slecht zichtbaar voor de spotter. Even ten westen van dit viaduct ligt de ingang van de Botlektunnel. Aan weerszijden daarvan ligt een lijntje dat omhoog loopt naar de eensporige Botlekbrug. Het wordt uitsluitend gebruikt voor treinen die op het emplacement Botlek moeten zijn.
Bedrijfsaansluitingen
Pernis kent 5 zijtakken voor goederenvervoer, met zeven actieve aansluitingen, in 1985 waren dat er nog 14. Ooit heeft Shell alleen al 13 poorten gehad. Aan het eind van de jaren ’90 is het vervoer dermate gemarginaliseerd, dat opheffing dreigt. Maar Pernis is de dip uit die jaren weer te boven. Van west naar oost zijn de volgende aftakkingen te onderscheiden:
1 de Vondelingenplaat, aan het eind van de Vondelingenweg, waar zich een 5-sporig emplacement bevindt. Het spoor takt af van de lijn die over de Botlektunnel heen loopt. Hier zijn nog drie aansluitingen, Cerexagri, Koole, waar het vervoer van plantaardige oliën fiks in de lift zit en Shell poort 2, die nog incidenteel bediend schijnt te worden;
2 de Petroleumweg, met een aansluiting op Shell spoorpoort 7;
3 vanaf het emplacement (en dus goeddeels onzichtbaar voor belangstellenden) een tak naar Shell-poort 14;
4 de Butaanweg met een aansluiting van Pernis Combi Terminal waar steeds meer en vooral ook diverse producten, ook in containers op transport gesteld worden;
5 de Striendwaalseweg waar Interforest dagelijks een- of meermalen bezocht wordt.
Daarnaast zijn er nog twee ongebruikte aansluitingen, Nerefco aan de Petroleumweg en Exxon Mobil aan de Butaanweg. Verder is alles opgebroken.
De Oosthoek
Even voor half elf stoomt de rode loc 6518 over de Botlekbrug en start een langdurig uitrangeren van de wagens die kennelijk bont zijn afgeleverd. Om aan te geven hoe lastig het rangeerwerk is: voor de Combi Terminal moeten wagen 1, 2 en 12 van de aanvoertrein op spoor 5 en enkele containerdraagwagens van spoor 4 geplaatst worden in de volgorde: 2,12, 1, containerwagens. Uiteindelijk vertrekt dan dit rangeerdeel om 11:15 geduwd naar Combi Terminal. Even voor het bedrijf splitst de lijn zich, achter twee poorten ligt een emplacement van 4 sporen. Er wordt, vanwege de drukte op de weg steeds meer vervoerd, zegt een medewerker, “en we vervoeren werkelijk alles”. En dat blijkt: ketelwagens, vermoedelijk met creosootolie (t.b.v. houtverduurzaming), ketelcontainers en gewone containers van diverse bedrijven. En vooral dat containervervoer is uniek te noemen, sinds dat op de Waalhaven geconcentreerd is; Combi Terminal geeft hiermee een prima signaal af, dat navolging verdient. De containerwagens gaan door de rechter poort, de ketels door de linker. Op een kopspoor staan vele oude platte wagens, nog gemerkt met een sticker van Akzo. Op datzelfde kopspoor staat een rail/wegvoertuig (Zephyr E2000) te wachten tot het in actie kan komen.
Dat gebeurt later op de dag (ongeveer 13:00) als we de machine druk rangerend aantreffen met een reeks beladen containerwagens, o.a. een ketelcontainer van Bertschi en de fraaie witte containers van Nijhof & Wassink. De bemanning van de 6518 schijnt gewoon te zijn hier de ochtendkoffie te gebruiken; na een minuut of twintig (11:45) gaat het terug naar het basisemplacement. De schuifwandwagens zijn snel aangekoppeld want nog geen 15 minuten later dondert een nieuw rangeerdeel over de wissels van het omloopspoor bij Interforest; het is pas in 2002 aangelegd toen het vervoer naar Interforest een hausse kende. De vier naar alle waarschijnlijkheid met papierrollen beladen wagens blijven achter op het linker omloopspoor, zes wagens worden uitgehaald en op het tweede spoor geplaatst, de loc loopt om en plaatst de verse wagens op de losplaats. Daarna wordt de retourtocht te beginnen onder het viaduct van de Oud Perssisseweg door aanvaard. De dienst is ten einde, de Railionheren kachelen rond 13:00 uur terug naar Botlek.
Midden
De tijd tussen het vertrek van de ochtendploeg en de aankomst van de middagploeg kan gemakkelijk gedood worden met observaties aan de hoofdlijn. De gebruikelijke erts- en kolentreinen van Railion en de containershuttles van ERS worden afgewisseld met bijv. een ACTS-trein met oranje en blauwe UBC/IFF- containers en de ITL-Tulipanshuttle met dubbele V100-tractie, een groene ITL- een gele Shunterloc. Op de voetgangersbrug die bijna in het verlengde van de petroleumweg en op de grens van het Shell-complex ligt,valt mijn aanwezigheid echter op. Ik ben getraceerd door de bewakingscamera’s van Shell, het kenteken van mijn auto blijkt al geregistreerd en iemand van een bewakingsdienst komt me vragen wat ik er doe. Ik blijk echter ongevaarlijk. Maar goed, het is een geruststellende gedachte dat ongenode gasten opgemerkt worden.
Over de Botlekbrug komt om 14:30 uur een verse ploeg aangereden met loc 6423. Het duurt ongeveer een uur voor ik ze weer terugzie, ze blijken ongeveer zes grijze oranjebanders bij de onzichtbare Shell-poort 14 te hebben opgehaald.
Westzijde
Daarna wordt de Petroleumweg bediend (15:45). twee ketelwagens heen en vijf terug met o.a. styreen monomeer (code 2055), bij Shell spoorpoort 7. De aanvoer wordt achter de poort op spoor 2 geplaatst, de afvoerwagens staan op spoor 1 gereed; ze worden geduwd naar het emplacement gebracht. Ongeveer tien ketelwagens blijven onaangeroerd. Na een kwartiertje is het gepiept. Dan valt de schemering in. Er wordt nog wat gerangeerd, een achttal ketelwagens van de aanvoertrein staat nog steeds op spoor 5, ze bevatten o.a. pesticiden, waarschijnlijk bestemd voor Cerexagri. Op de Vondelingenplaat staat een bloktrein van 15 GATX-wagens te wachten op verdere actie. Bij Koole is heerst grote rust; de O&K-loc R9901 staat op het voorplein, de belading van spoorwagons zal wel in de nachtelijke uren plaats vinden. De rails van Shell spoorpoort 2, die nog steeds ongeveer maandelijks bereden worden, hebben een diepbruine kleur. Spoorpoort 3 is onbereikbaar geworden.
Afvoer
De afvoertrein, in elk geval bestaande uit 6 wagens van Interforest, ongeveer 6 van Shell poort 14, en de zes van Shellpoort 7 staat gereed voor vertrek; er zullen nog wel wat wagens van de Vondelingeplaat aan worden toegevoegd. In de dienstregeling staat hun vertrek gepland voor 20:12 uur. Ik wacht het niet meer af, de kou neemt toe, de avond valt. Helaas heb ik geen trein op de Vondelingenplaat kunnen vastleggen, ik kom nog wel een keer terug als de dagen wat langer zijn geworden en het weer wat aangenamer is.
